Bez – składnik wykorzystywany w zapachach i perfumach

Znanych jest 20 gatunków tych małych drzewek bądź krzewów. W Polsce popularne są tylko dwa: dziki Bez czarny zwany lekarskim (Sambucus nigra), Bez koralowy (Sambucus racemosa) i mniej popularny Bez hebd (Sambucus ebulus). Bez czarny zwany bzem lekarskim, bądź dzikim bzem czarnym. Pochodzi z Europy, północnej Afryki i zachodniej Azji. Jest małym drzewem, a dużo częściej wysokim krzewem o grubych, prostych pędach, pokrytych jasnoszarą chropowatą, pofałdowaną korą. Bez czarny dorasta do 6-8 metrów wysokości. Można zapobiec jego nadmiernemu wzrostowi poprzez silne cięcie. Cała roślina, a szczególnie kwiaty, ma specyficzny, silny zapach. Liście nieparzysto-pierzastozłożone, składają się z najczęściej 5, a rzadziej z 3, 7 lub 9 naprzeciwległych, jajowato-eliptycznych i ostro piłkowanych listków. Każdy z nich osiąga od 3 do 9 cm długości. Na górnej stronie są ciemnozielone, od spodu jaśniejsze. Kwiaty są drobne, białokremowe zebrane w okazałe, płaskie baldachy średnicy 10-20 cm. Bardzo miododajne, przyciągają dużo owadów zapylających. Bez czarny kwitnie w maju i czerwcu. Czarnofioletowe i lśniące owoce dojrzewają w zwisających owocostanach od końca sierpnia do października. Bez czarny rośnie w zaroślach, na skrajach lasów, na nieużytkach. Lubi stanowiska wilgotne, nasłonecznione, cieniste. Ma niewielkie wymagania glebowe, najlepiej rośnie na glebach próchniczych, zasobnych w azot. Bardzo źle znosi przesadzanie. Jest bardzo wytrzymały na zanieczyszczenia powietrza. Wszystkie części rośliny w stanie świeżym mogą być toksyczne (zawierają glikozyd sabgunigrynę), tracą całkowicie te właściwość po suszeniu i gotowaniu.

Bez koralowy częściej spotykany jest w formie krzaczastej niż jako typowe drzewo. Spotyka się jednak Bzy koralowe w formie drzewka do 4 metrów wysokości. Korowina ciemna - brązowawa. Po środku pnia i pędów znajduje się charakterystyczny dla bzów jaśniejszy rdzeń. Liście rosną naprzeciwległe i składają się z 5 do 7 eliptycznych listków. Liście wiosną rozwijają się razem z kwiatami. Kwiatostany to wydłużone białożółte wiechy w kształcie pocisków. Kwiaty małe i niepozorne. Owoce drobne, kuliste, czerwonawe i pomarańczowoczerwone w zależności od nasłonecznienia stanowiska. Im bardziej cieniste miejsce tym owoce bardziej czerwonawe. Bez koralowy to trująca roślina. Można jednak spotkać w literaturze wzmianki o możliwości gotowania owoców celem pozbycia się trucizny. Bardzo popularny w naszych górach - rośnie w zaroślach i na zboczach. Na wybrzeżu i w centrum Polski rzadko spotykany. Uprawiany głównie jako roślina ozdobna - wiosną ze względu na kwiaty, a latem i jesienią ze względu na urokliwe owoce.

Zapach Bzu trudno pomylić z innym czy przeoczyć. Jest czysty, intensywny. Jednym przypomina bawełnę schnącą na świeżym powietrzu, innym pyłki zieleni odurzające słodkością. Jedno jest jednak pewne, zapachy i perfumy z Bzem pachną wiosną. Intrygujący i piękny zapach perfumy lilakowe zawdzięczają olejkowi eterycznemu, który pozyskiwany jest i z kwiatów i liści rośliny. Za szlachetniejszy i piękniejszy uważany jest olejek eteryczny uzyskiwany z kwiatów. Przez branżę perfumeryjną często łączony jest on z wonią Wanilii, Migdałami, Jaśminem. W towarzystwie tych aromatów Lilak jest trwały i pachnie wyjątkowo mocno. Bez w perfumach zazwyczaj występuje w zestawieniu z innymi zapachami. Ma to łagodzić jego intensywną woń. W zestawieniu z innymi kwiatami Lilak występuje w Lanvin Eclat d’Arpège. Pachnidło to opisywane jest jako naturalne, świetliste, pełne dziewczęcego uroku. Jednoznacznie kojarzy się z polską wiosną, która pachnie Bzem, chłodnym wiatrem, kapuśniaczkiem i nieśmiałymi promieniami słońca. Bzowe aromaty odszukać można również w Estee Lauder Pleasures. Bez pojawia się w nich w tworzywie białych kwiatów takich jak Konwalia, Lilia, Piwonia. Zapach postrzegany jest jako ten chłodny i pikantny.

Wśród popularnych zapachów, które można znaleźć w świecie Otulonych Zapachem można znaleźć zapachy, w których Bez wysuwa się na pierwszy plan:

Inspiracja zapachu Guerlain – Idylle;

Inspiracja zapachu Guerlain – Champ Elysees;

Inspiracja zapachu Chloe – Love;

Inspiracja zapachu Gucci – Guilty;

oraz autorskie zapachy Otulonych Zapachem wykonywane na prośby miłośniczek oparte na nutach Bzu.

Bez – składnik zapachu ciekawostki

Dziki Bez czarny jest jedną z najstarszych roślin leczniczych. Poszczególne części drzewa zawierają wiele cennych związków. I tak - kwiaty: flawonoidy, kwasy organiczne, cholinę, garbniki, olejki eteryczne, sole mineralne; owoce: antocyjany, flawonoidy, cukry (około 20%), garbniki, pektyny, kwasy organiczne, witaminy A, B1, B2, zwłaszcza C, karotenoidy, pektyny, enzymy, biopierwiastki (jod). Kwiaty Bzu czarnego wzmacniają ścianki naczyń krwionośnych, działają moczopędnie i napotnie - stosowane są jako leki przeciwgorączkowe w przeziębieniach i grypie. Owoce Bzu czarnego działają napotnie i moczopędnie (lecz słabiej niż kwiaty) oraz przeczyszczająco (powodują łatwiejsze usuwanie toksyn z organizmu). Owoce wykazują także działanie przeciwbólowe - są pomocne w leczeniu zapalenia nerwu trójdzielnego, rwy kulszowej, migreny. Kwiaty i owoce Bzu czarnego są składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Można z niego przyrządzać konfitury, soki i wino. Mają one właściwości odżywcze oraz dietetyczno-lecznicze. Z ziela wykonuje się wyciągi i gnojówkę do opryskiwania roślin w zwalczaniu szkodników, takich jak krety, norniki, rolnice, bielinek kapustnik i mszyce.